CÓ NÊN TÔN VINH HỌC SINH GIỎI?

From: Phan Phuong Dat

Đến hẹn lại lên, tôi lại nhận được email của công ty về việc tôn vinh con CBNV là học sinh giỏi. Đã nhiều năm nay, xã hội ngày càng tỏ ra nghi ngờ với các danh hiệu kiểu này, ví dụ thông qua câu chuyện học bạ phải toàn 10 mới lọt vòng gửi xe ở trường Ams cấp 2. Bản thân anh BinhTG cũng đã nêu quan điểm trong một bài phỏng vấn 2016, rằng “những đứa trẻ ngoan ngoãn biết nghe lời sau này sẽ không làm nên chuyện!”.

Một đứa trẻ nên được khuyến khích vì điều gì? Vì chúng đã cố gắng làm mọi thứ theo mẫu để được điểm cao? Vì chúng đã đi theo những con đường được lát sẵn và quét dọn kỹ, để có những thành tích cho trước? Nếu thế, thay vì có những thanh niên sẵn sàng xông pha để giải quyết các vấn đề cuộc sống, ta sẽ có những kẻ chỉ dám làm những thứ mà mình đã biết rõ, sợ thất bại và tìm cách đổ lỗi.

Trong cuốn Tâm lý học thành công (mà các bố mẹ rất nên đọc), Carol Dweck chỉ ra rằng, không nên tôn vinh kết quả mà nên tôn vinh nỗ lực. Khen “con thông minh lắm” là có hại, khen “con đã cố gắng” là có lợi cho trẻ. Những nhà nghiên cứu tâm lý trẻ đều khuyên không nên hỏi trẻ hàng ngày là “con có thành tích gì” hay “được mấy điểm”. Thay vào đó, hãy hỏi “what did you fail today”, vì có thất bại tức là có thử làm gì đó mới. Hoặc hỏi “con đã giúp ai hôm nay”.Tôn vinh tụi trẻ học giỏi chẳng còn mấy ích lợi, thậm chí có khi phản tác dụng vì nó khiến phụ huynh và nhà trường cảm thấy hãnh diện và yên tâm, trong khi vừa mới hôm qua còn phê phán nền giáo dục. Tốt hơn (nhưng khó hơn), hãy khen ngợi bọn trẻ vì đã học được gì đó khi cố giúp người khác, hay đã thất bại thế nào khi cố gắng giải quyết một vấn đề thú vị. Thất bại sớm, chúng sẽ thấy điều đó là bình thường, là chẳng có gì phải khổ sở, và sẵn sàng cho thành công thực sự khi giải các bài toán của cuộc sống. Đến lúc trưởng thành đi làm mới học cách thất bại thì sẽ phải trả giá gấp nhiều lần.

Tôi nghĩ FPT có thể thay đổi cách tôn vinh, đi tìm những trường hợp các bạn nhỏ có cố gắng, nhất là những bạn không phải học sinh giỏi. Một sự động viên như vậy sẽ là động lực to lớn cho bạn nhỏ và niềm hạnh phúc bất ngờ cho gia đình. Làm như thế, FPT cũng thể hiện sự sáng tạo, đi ngược với đám đông.